Kuduz, bilinen en eski zoonozlardan(hayvanlardan geçen) birisidir ve dünyanın pek çok ülkesinde hâlâ önemli bir sağlık sorunudur. Dünya üzerinde Antarktika dışında her kıtadaki insan ve hayvanlar için kuduza yakalanma tehlikesi vardır. Erken tedavi edilmediğinde ölüm kaçınılmazdır. Bu nedenle en basitinden bir köpek ısırdığında vatandaşlarımız ne yapmalı: bununla ilgili İlçe Sağlık Müdürlüğünden Uzm. Dr. Derya Ayşegül TOPRAKCI’nın kaleme aldığı yazıyı okurlarınızla paylaşıyoruz.
KUDUZ
İnsanlık tarihinin en eski hastalıklarından biri olarak bilinen kuduz, zoonotik (hayvandan insana geçen) viral bir hastalıktır. Memeli hayvanlarda özellikle de kedi, köpek, sığır, koyun, inek, keçi, at, eşek gibi evcil hayvanlarla birlikte kurt, tilki, çakal, ayı, domuz gibi yabani hayvanlarda da görülmektedir. Etkeni ve patogenezi yaklaşık yüz yıl önce belirlenmiş olmasına rağmen kuduz, bugün için de öldürücü bir hastalıktır. Enfekte hayvanların kişiyi ısırması veya tırmalaması, salyasının sıyrık veya çatlak deriye, göz, ağız ve buruna temas etmesi, etinin ve sütünün çiğ olarak tüketilmesi ile bulaşır. Hastalığın insanda kuluçka süresi genellikle 14-90 gündür. Ülkemizde son 20 yıl değerlendirildiğinde kuduz olan hayvanların %90.17’sinin evcil hayvanlar olduğu ve ilk sırayı %43.62 ile köpeklerin aldığı görülmektedir.
Hayvanların kuduz belirtileri: Hayvanın huyunda veya hareketlerinde değişimler, korkaklık, sinirlilik ve saldırganlık, şiddetli ısırma isteği görülebilir. Vücudunda felçler, yutkunma güçlüğü, salya akması, kasılmalar görülebilir. Bu belirtileri gösteren hayvanlardan uzak durulmalı ve en kısa sürede İl/İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüklerine haber verilmelidir.
İnsanlarda Kuduz Belirtileri: Isırılan vücut bölgesinde duyu değişikliği, parezi veya paralizi (Felç), yutma güçlüğü, sudan korkma, bilinç kaybı, kasılmalar, kaygı bozuklukları. Hastalığın tanısını laboratuvar testleri ile koyulmaktadır. Kuduz hastalığı klinik belirtiler meydana geldikten sonra dramatik bir şekilde ölümle sonuçlanan ancak aşı ile önlenebilen bir hastalıktır.
Bu nedenle herhangi bir riskli temas sonrası;
- Yara veya ısırık bölgesi vakit kaybedilmeden bol su ve sabunla iyice yıkanmalı, yıkama işlemi bittikten sonra alkol veya tentürdiyot gibi iyotlu antiseptikler uygulanmalıdır.
- Göz, ağız veya burun kuduz riskli temasa maruz kaldıysa bol su ile yıkanmalıdır.
- En kısa sürede sağlık kuruluşuna müracaat edilmeli, hekimin düzenleyeceği aşılama programı aksatılmadan uygulanmalıdır.
- Evcil hayvanlar kontrol altında tutulmalı, özellikle geceleri serbest bırakılmamalıdır.
- Kedi ve köpeklere her yıl mutlaka kuduz aşısı yaptırılmalıdır.
- Çevrede hasta, garip davranış sergileyen veya ölmüş hayvanların görülmesi halinde bunlara yaklaşılmamalı ve ilgili yerler (Belediyeler, Muhtarlıklar İl, İlçe Tarım ve Orman Müdürlükleri) haberdar edilmelidir.
- Kuduz riski olan hayvanlarla sık temas eden kişilere temas öncesi aşılama, kuduz riskli teması olanlara da hekim değerlendirmesine göre temas sonrası kuduz aşılaması uygulanmalıdır.
